Jak zatrzymać przedostawanie się MP i ML do mórz i oceanów, wzorce konsumpcji
Polimerowe tworzywa sztuczne to jedne z najbardziej powszechnych materiałów wykorzystywanych obecnie przez człowieka. Produkcja przemysłowa, która rozpoczęła się w latach 50-tych ubiegłego wieku przekroczyła w 2015 roku 320 milionów ton [1]. Ze wzrostem produkcji 8,8% na rok i ciągle niskim poziomem recyklingu (7,5 milionów ton w Europie) [2] problem ze składowaniem oraz niewłaściwym gospodarowaniem odpadami na świecie jest bardzo poważny. Nadmierna produkcja oraz niekontrolowane przedostawanie się polimerowych tworzyw sztucznych do mórz i oceanów ma negatywny wpływ m.in. na ekosystem, rybołówstwo, choroby i śmiertelność zwierząt i roślin, zmniejszają atrakcyjności terenów turystycznych oraz mogą oddziaływać na zdrowie człowieka.
Wynalezienie tworzyw sztucznych znalazło zastosowanie w wielu dziedzinach działalności człowieka. Do najważniejszych z nich można zaliczyć: medycynę, elektronikę, motoryzację, budownictwo i agrokulturę. Ciężko wyobrazić sobie produkty medyczne bez implantów, drenów, strzykawek, soczewek kontaktowych, nici chirurgicznych. Elektronikę bez elementów łączących i przewodzących, gniazdek elektrycznych, obudowy urządzeń (monitorów, odkurzaczy), a budownictwo bez rur, rynien, płyt PCV i charakterystycznych kasków ochronnych. Powyższe przykłady świadczą o pożytecznym wykorzystaniu tworzyw polimerowych. Niestety, tania produkcja, łatwa eksploatacja i liczne możliwości przetwórcze przyczyniły się do nadprodukcji i dużego marnotrawstwa tego materiału.
Każdego roku do mórz i oceanów trafia 8 milionów ton plastikowych odpadów [3], to tak jakby co sekundę wyrzucać do wody 12 pełnych 120 l worków na śmieci lub 10 samochodów osobowych na minutę. Jeśli utrzyma się aktualna tendencja to już w 2050 roku na 1 tonę ryb w morzu będzie przypadać tyle samo ton tworzyw polimerowych. Obecnie ten współczynnik wynosi 3 do 1 [4].
Szkody jakie ponosi nasz świat są niepodważalne, dlatego tak ważne stają się działania pojedynczej jednostki – twoje działania.
Przedstawiam Ci 40 sposobów na życie bez plastiku, dzięki którym zadbasz o środowisko naturalne, w którym żyjesz i wpłyniesz na jakość życia przyszłych pokoleń.
40 SPOSOBÓW NA ŻYCIE BEZ PLASTIKU
1. Używaj torby na zakupy wielokrotnego użytku
Wybór jest naprawdę duży, zarówno jeśli chodzi o kolory, kształty jak i samo wykończenie. Można dopasować długość paska lub uchwytu, wybrać rozmiar i dodatkowe elementy jak np. dodatkowe kieszonki czy zapięcia. Najważniejszy jest jednak materiał, który powinien być bawełniany, jutowy lub lniany. Można się również spotkać z określeniem torby drelichowe, którymi są tkaniny bawełniane lub lniane o grubym, skośnym splocie. Unikatowe torby są zrobione z kory drewna korkowego, skóry wegańskiej i papieru. Torba ulegająca w 100% biodegradacji nie tylko posłuży nam przez lata, ale i przysłuży się środowisku. Przy wyborze tego produktu warto też zwrócić uwagę na "torby w 100% z recyklingu". Niektóre z nich są bardzo oryginalne (rys.1).
Rys.1 Torba wykonana z worka po kawie (1, decobazaar.com) oraz z 100% recyklingu plastikowych butelek (2, mattandnat.com) / Credit licence
2. Powiedz stanowcze NIE workom foliowym!
| Na stronie: theworldcounts znajduje się licznik, który wskazuje aktualną liczbę wyprodukowanych worków foliowych na świecie. |
Torebki, woreczki i worki foliowe stanowią śmiertelne zagrożenie morskich stworzeń i to przez kolejnych 10-20 lat od ich wyrzucenia, bo tyle wynosi czas ich rozkładu w środowisku morskim [5]. Większość z nich służy tylko raz, by przenieść produkty ze sklepu do domu, czyli około 12 minut[6]. Aby zapewnić człowiekowi taki "luksus" co roku produkowane jest 4-5 bilionów plastikowych torebek [7]. Dosyć kontrowersyjne w samej produkcji wydaje się również dodawanie tłuszczów zwierzęcych w celu zmniejszenia tarcia powierzchni materiałów [8].
Zamień reklamówki na przyjazny środowisku materiał lub papier!
Rys.2 Woreczki materiałowe i papierowe różnej wielkości (Paulina Kıran)
3. Zamień żywność z plastikowych opakowań na kupowaną "luzem"
| Jeśli chcesz dowiedzieć się więcej o Zero Waste zerknij na zerowasteeurope oraz stronę Stowarzyszenia Zero Waste w Polsce: zero-waste Mapę sklepów bez opakowań w Polsce znajdziesz na: mapa.oddamodpady |
Dużą możliwość wyboru dają targi/bazary, sklepy warzywne, czasowo organizowane jarmarki, gdzie znajdziemy stoiska z lokalną żywnością lub hipermarkety. Robiąc zakupy w tych miejscach zyskujesz możliwość sprawdzenia świeżości produktów oraz kontrolujesz ilość swoich zakupów, zmniejszając tym samym marnotrawstwo żywności. Sporą popularnością w ostatnich latach cieszą się sklepy zgodne z zasadą Zero Waste (z ang. zero strat, zero marnowania). Można w nich robić zakupy do własnych opakowań, wielokrotnego użytku. W Londynie taki sklep powstał już w 2007 roku, natomiast w Polsce zakupy bez opakowań można robić od 2015 roku.
Według danych z 2012 roku marnotrawco żywności w Unii Europejskiej wyniosło 88 milionów ton, co odpowiada 173 kg na osobę w przeciągu roku! [9]
4. Zamawiaj bez opakowań!
Ile niepotrzebnych tworzyw sztucznych zawierają zamawiane przez nas przedmioty, chociaż większość z nich wcale tego nie potrzebuje? Czy zabawka pluszowa dla dziecka, ubrania, metalowe lub papierowe przedmioty muszą być opakowane w masę plastiku i folię bąbelkową? Każdemu zależy by produkt dotarł w nienaruszonym stanie, ale w większości przypadków służy to zwiększeniu objętości przesyłki lub chęci zadowolenia klienta (rys.3). Gdy zamawiasz jakiś produkt, dopisz w komentarzu prośbę o ekonomiczne opakowane.
Rys.3 Opakowania i woreczki foliowe otrzymane wraz z zamawianym produktem (P.K)
5. Odkupuj zamiast kupować nowe. "Używane" nie znaczy gorsze
Jeśli naprawdę potrzebujesz produktu z tworzywa sztucznego, to możesz spróbować odkupić je od kogoś innego. Z pomocą przychodzą sklepy online, gdzie można wziąć udział w aukcjach internetowych, bądź wymianie przedmiotów. Sklepy stacjonarne również posiadają szeroką ofertę produktów. Oprócz popularnych butików z tzw. odzieżą "second-hand" oraz komisów samochodowych, znajdziesz też placówki z grami komputerowymi, płytami muzycznymi, filmami, meblami, rowerami i elektroniką. Możesz tam znaleźć prawdziwe okazje i unikalne przedmioty. Rzeczy, których nie używasz, możesz sprzedać, oddać na cele charytatywne, bądź przekazać schroniskom dla zwierząt. Tam na pewno znajdą tam swoje drugie zastosowanie.
6. Kartonowy sok, kartonowe mleko
| Aktualną listę działających mlekomatów znajdziesz na: mlekomaty |
Nie każdy zdaje sobie sprawę, że typowy karton na mleko lub sok jest opakowaniem wielowarstwowym i zawiera w sobie plastik. Należy więc wyrzucać go do pojemników na odpady plastikowe wg. Rozporządzenie Ministra Gospodarki i Pracy z dnia 25 października 2005 roku [10]. Typowy karton zawiera w sobie około 74% papieru, 22% plastiku - polietylenu oraz 4% aluminium co czyni ten materiał trudnym do recyklingu [11]. Jest to więc kolejny powód, dla którego należy go ograniczać.
Najlepszym rozwiązaniem jest kupowanie soków w szklanych butelkach zwrotnych, świeżo wyciskanych na specjalnych stoiskach lub przygotowywanie ich w domu samemu. Mleko natomiast również można kupić w butelce lub jeśli masz możliwość - bezpośrednio od gospodarza lub z mlekomatu.
7. Korek do wina z dębu korkowego cenniejszy?
| Aby dowiedzieć się o więcej funkcjonowaniu ekosystemu lasu korkowego zajrzyj na: dzikiezycie.pl |
Obecnie coraz więcej win, w szczególności tych z niższej półki, posiada korek plastikowy zamiast szklanego czy korkowego. Mogłoby się wydawać, że nie wybierając korka z dębu korkowego chronimy środowisko (rys.4). Nic bardziej mylnego. Ten dział gospodarki cechuje zrównoważony rozwój, który nie tylko utrzymuje, ale i zwiększa bioróżnorodność uprawianego obszaru. Po każdym zbiorze kora z drzewa korkowego odnawia się, dlatego drzewa nie są ścinane, lecz pielęgnowane. Lasy korkowe stanowią ważne źródło dochodu dla tysięcy ludzi, którzy o nie dbają.
Rys. 4 Drzewo korkowe (1) oraz kora ściągnięta z drzew (2) /CC0
8. Ubrania i materiały
Co roku na świecie produkuje się 80 miliardów sztuk odzieży, co stanowi 400% wzrostu w przeciągu 20 lat [12]. Unia Europejska w 2015 roku zajęła pierwsze miejsce pod względem importu ubrań (34%) oraz materiałów (22%) [13].
Przemysł tekstylny jest drugim najbardziej zanieczyszczającym środowisko przemysłem, ale to nie wszystko... Obecnie do produkcji ok. 60% ubrań na świecie [14] wykorzystuje się włókna syntetyczne wytwarzane z polimerów. Zaliczamy do nich: poliester, poliamid (nylon, polana i stercz), poliuretan (lycra, elastan, dorlastan) poliakrylonitrylowe (akryl) [15]. Mikrofibra (polar) jest z kolei mieszanką włókien poliestrowych i poliamidowych [16]. Podczas prania materiałów syntetycznych uwalniają się mikrowłókna, które poprzez kanalizację dostają się do morza. Nie ulegają one biodegradacji, a z powodu małego rozmiaru (<5mm), niemal niemożliwe jest ich usunięcie. Jedne z badań przeprowadzonych w 2014 roku u wybrzeży Oceanu Indyjskiego wykazały, że w próbkach z mikroplastikiem 90% stanowiły właśnie mikrowłókna [17].
Jak możesz pomóc? Po pierwsze uświadom sobie jakie ubrania posiadasz (rys.5). Podczas robienia zakupów wybieraj materiały naturalne do których zalicza się: jedwab, bawełna, wełna, len, włókna konopi, juta, sizal. Pamiętaj, również o tym, że takie materiały jak: wiskoza, modal, rayon, acetat, liocel (tencel) i włókno bambusowe to materiały sztuczne, pochodzenia naturalnego, lecz przetworzone chemicznie [15,16]. Materiały syntetyczne staraj się prać rzadziej i na mniejszych obrotach. Możesz również rozważyć zakupienie filtra z włókniny lub worka do prania.
Rys. 5 Metki z różnych ubrań przedstawiające procentowy skład materiałów (P.K)
9. Nie kupuj nośników danych w formie płyt i małych kart pamięci
Płyty zbudowane są z trzech głównych materiałów: poliwęglanu (plastiku), aluminium i akrylowej osłony. Czasami dodawane jest również złoto lub srebro [18]. Taka budowa czyni je praktycznie niezniszczalnymi, a próba ich recyklingu jest mało skuteczna [19]. Płyty, które dzisiaj używasz, będą zalegać na wysypiskach przez następne pokolenia...
Płyty kompaktowe i dyski optyczne mogą być zastąpione innymi nośnikami danych (na np. pendrive w osłonce drewnianej), a przechowywanie danych w internecie na tzw. chmurach zyskuje na popularności. Muzyka, filmy i gry komputerowe nie wymagają już dodatkowych nośników danych - wystarczy dostęp do Internetu. Wykorzystaj więc możliwości współczesnej technologii informatycznej, by chronić środowisko.
10. Zrezygnuj z plastikowych butelek
Codziennie na świecie używanych jest około 100 milionów butelek PET [20], a co 1 sekundę produkowanych jest 20 tysięcy kolejnych [21]. Aby wyprodukować tylko jedną potrzeba 0.25 l ropy naftowej i 3 litry wody [22]. Ilość zużytych w ten sposób surowców w przeciągu jednego roku jest niewyobrażalna. Jednorazowa butelka do napojów rozkłada się od 450 [5] do 700 lat na wysypiskach [23]. Oznacza to, że wszystkie butelki, które do tej pory wyprodukowano, a nie zostały poddane recyklingowi, znajdują się na ziemi. Dlatego właśnie recykling jest tak ważny. Butelki PET oraz plastikowe nakrętki znalazły się kolejno na 2 i 3 pozycji pod względem ilości znalezionych na plaży przedmiotów, zebranych podczas Międzynarodowego Oczyszczania Wybrzeży - International Coastal Clean Up w 2016 roku [24]. Plastikowe nakrętki z butelek są szczególnie niebezpieczne dla ptaków morskich przez wzgląd na ich ilość znajdującą się w morzu oraz wielkość. Według National Geographic 90% ptaków morskich je obecnie tworzywa polimerowe, natomiast w 2050 będzie to 100% [25]. Słynne i szokujące są zdjęcia martwych albatrosów z wysp Hawajskich z kawałkami plastikowych elementów znajdujących się w ich wnętrznościach. Aby wpłynąć na świat nie kupuj butelek plastikowych. Zastąp je przedmiotami wielokrotnego użytku jak termosy lub kubki termoaktywne. Zyskasz na tym i ty i środowisko.
Rys.6 Zanieczyszczenie rzeki Drina na Bałkanach. Drina przecina trzy parki Narodowe i łącząc się z Sawą, wpływa do Dunaju/CC 0
11. Omijaj opakowania z tworzyw sztucznych
Tania produkcja i łatwa obróbka tworzyw sztucznych spowodowała, że większość produktów na sklepowych półkach jest opakowana lub wyprodukowana z tego materiału. Niektóre artykuły opakowane są nawet wielokrotnie np. cukierki, ciastka, herbata w torebkach, parówki, 8-paki napoi, serki topione, podpaski i wkładki higieniczne. Takie dodatki generują niepotrzebne dodatkowe śmieci, które kupujemy by wyrzucać nawet tego samego dnia. Rozejrzyj się po sklepie, a znajdziesz bardziej odpowiednie zamienniki jak np. jogurty w słoiczkach, jajka w papierowym opakowaniu bądź kupowane pojedynczo, a cukierki, ciastka, fasolę mięso i sery na wagę. Środki higieny jak mydło możesz kupić w papierowym opakowaniu, dezodoranty w kulce i sole do kąpieli w szklanym pojemniczku.
Jeśli nie możesz znaleźć zamienników swoich produktów pamiętaj, by kupować je w jak największym formacie i zawsze bez dodatkowego, zbędnego opakowania! Zwróć również uwagę na znak recyklingu i biodegradacji opakowania.
12. Chleb nie lubi plastikowego opakowania
Od dawna wiadomo, że chleb by pozostał świeży powinien "oddychać". Najlepszym miejscem jest drewniany chlebak, a do przenoszenia płócienne opakowania lub papierowe opakowanie bez tzw. "okienka". Nie bierz plastikowych torebek za każdym razem, gdy kupujesz chleb. Pomyśl, ile plastikowych torebek jest wykorzystywanych jedynie w drodze ze sklepu do domu…
13. Nie zabieraj jedzenia w plastikowych tackach
Noś swoje pojemniki, gdy kupujesz jedzenie na wynos lub wybieraj ich nie-plastikowe odpowiedniki, gdy jesz miejscu. Podczas organizowania przyjęć, pikników czy innych spotkań, używaj naczyń naturalnych, np. z ceramiki i szkła lub szybko biodegradowalnych, jak papier lub otręby pszenne (rys.7). Inicjatorem ostatniego z pomysłów jest Polak, a jego marka zyskała uznanie w Europie. Według zapewnień, naczynia z otrębów pszennych ulegają biodegradacji w 30 dni, mogą być też wcześniej zjedzone [26].
Rys.7 Naczynia zrobione z otrębów pszennych (P.K)
14. Nie używaj plastikowych sztućców!
Jako produkty jednorazowe drastycznie zwiększają generację odpadów i zanieczyszczenie środowiska. W 2012 roku podczas International Coastal Cleanup "plastikowy zestaw" czyli łyżki, widelce, kubeczki i talerzyki znalazły się na 6 pozycji wśród najczęściej znajdywanych na plażach przedmiotów [27]. Największym na świecie użytkownikiem sztućców jednorazowych są Indie, które co roku wyrzucają ponad 120 trylionów kawałków tego produktu [28]. Aby przeciwdziałać degradacji środowiska jedna z Indyjskich firm wyprodukowała jadalne sztućce, które można przechowywać kilka lat, a wyrzucone rozkładają się w przeciągu kilku dni. W sprzedaży są dostępne różne smaki [29] (rys 8-2). W Europie można kupić sztućce biodegradowalne, również takie do zjedzenia. Pamiętaj o tym podczas organizowania dużych przyjęć. Najlepsze w codziennym użytkowaniu wydają się, jednak tradycyjne sztućce zrobione z różnych metali bądź też z drewnianą (nie plastikową) rączką (rys 8-1).
Rys.8 Sztućce drewniane (1/CC 0) oraz do zjedzenia (2/The better India - klatka z filmu)
15. Papierowe kubki do napojów i kubeczki na lody, również zawierają plastik!
Zamiast kubeczka napojów staraj się używać własnego kubka termicznego, termosu lub butelki z filtrem. Produkty te stają się coraz bardziej popularne, mają też ciekawe wzory i kształty więc na pewno znajdziesz coś dla siebie. Jeśli masz ochotę na kawę, zaglądaj częściej do kawiarni lub napełniaj nią swój kubek w automacie. Zamiast kupowania lodów w kubeczkach, zastąp je wafelkiem lub drewnianym patyczkiem, które rozłożą się nieporównywalnie szybciej niż tworzywo sztuczne.
16. Zamień chemiczne środki czystości na naturalne
| Przepisy na własne środki czyszczące i piorące znajdziesz na: naturalne srodki czystosci |
Chemiczne środki czystości możesz zastąpić ekologicznymi odpowiednikami, które są tanie, naturalne, łatwo dostępne i nie szkodzą skórze. Możesz zrobić je sam. Najczęściej stosowanymi składnikami do produkcji naturalnych środków jest ocet spirytusowy, soda oczyszczona, szare mydło, kwasek cytrynowy i cytryna. Sprawdzą się do czyszczenia sprzętów AGD, luster, zlewów oraz mebli czy też podłóg. Aby je przygotować wystarczy tylko wymieszać naturalne składniki w odpowiedniej ilości. Również proszek do prania można zastąpić środkiem własnej produkcji, a do płukania można wykorzystać domowej produkcji ocet jabłkowy. Do wykonania pasty piorącej wystarczy mydło gospodarcze, woda, boraks, olejek eteryczny (opcjonalnie), węglan sodu (soda kalcynowana).
17. Eko-chłodzenie i Eko-zamrażanie
| Więcej o beeswax albo beewrap możesz poczytać na: ograniczamsie oraz: bees-wrap |
Wydawać by się mogło, że do przetrzymywania żywności w lodówce i zamrażarce służą tylko plastikowe woreczki i pojemniki, a jednak jest kilka innych tworzyw, które mogę je zastąpić. Należą do nich: słoiki, pojemniki szklane lub ze stali nierdzewnej, metalowe pojemniki obiadowe. Żywność i naczynia możesz też owinąć w niebielony papier, materiał z bawełny ekologicznej lub wyprodukowany z wosku. Do robienia kostek lodu posłuży ci foremka ze stali nierdzewnej. Pamiętaj! Gdy zamrażasz jedzenie w pojemnikach szklanych pozostaw trochę pustego miejsca zapobiegając ich pękaniu.
18. Filtr na wodę
Jest dużo lepszy niż kupowanie jednorazowych butelek, ale stała potrzeba wymieniania filtru nie likwiduje problemu odpadów. Jeśli samo przegotowywanie wody i rozlewanie jej do butelek ci nie wystarcza, pamiętaj o kupowaniu wkładów kompostowalnych lub podlegających w 100% recyklingowi! Innym pomysłem jest instalacja w domu aquafiltra lub nakranowego filtra, który uzdatniają i bezpośrednio oczyszcza wodę.
19. NAPRAWIAJ
Wbrew pozorom nie jest to takie oczywiste. W czasach, gdy można kupić tak wiele rzeczy tanim kosztem, naprawa wydaje się "nieopłacalna". Jednakże, jeśli poświęcisz danej rzeczy trochę czasu i wyobraźni, wynik może przerosnąć twoje oczekiwania.
Zanim coś wyrzucisz, zastanów się czy na pewno nie da się jej naprawić lub wykorzystać do czegoś innego.
20. Pamiętaj o recyklingu
Prawidłowy recykling, o którym dowiedziałeś już w tym kursie, uzdrawia środowisko i zmniejsza zanieczyszczenie naszej planety. W 2014 roku w Unii Europejskiej (wliczając Norwegię i Szwecję) wyprodukowano 59 milionów ton plastiku. W tym samym roku do zakładów recyklingu trafiło 25,8 mln ton: 29,7% tej masy udało się odzyskać dzięki recyklingowi, z 39,0 % uzyskano energię, natomiast 30,8% oddano na wysypiska [2]. Wraz z prowadzeniem efektywnej polityki odzysku, współczynnik recyklingu podnosi się z roku na rok, jednak w dalszym ciągu jest niewystarczający. Dlatego tak ważna jest edukacja społeczeństwa i recykling u źródła, czyli w domu każdego obywatela.
Rys.9 Stylowe kosze na recykling w Egipcie /CC 0
21. Wyposażaj dom bez plastiku
Obecnie tworzywa sztuczne są wykorzystywane do produkcji niemal każdego elementu domowego wyposażenia. Można więc wyróżnić plastikowe: doniczki, podkładki, talerze, miseczki, tacki, ramki na zdjęcia, wieszaki, ceraty, kosze na bieliznę, pudełka, miski, zmiotki, mopy, stoły, krzesła, obramowanie luster, dywany, ręczniki. Wyróżnić można, również sprzęty elektroniczne: tostery, czajniki elektryczne, blendery, wagi.
Wybieraj produkty bez tworzyw sztucznych np.: drewniany chlebak, przybory kuchenne i wieszaki, pudełka kartonowe, szklane miski, ceramiczne kubki i talerze, pojemniki ze stali nierdzewnej, dywany z bawełny, obrusy, zasłony i ręczniki z tworzyw naturalnych, a sprzęty elektroniczne ze stali lub jak najmniejszej ilości tworzyw sztucznych i dobrym wykonaniu. Wybór należy do ciebie.
22. BalOOny
Produkty na jedną okazję, które dodatkowo wypuszczone samowolnie w powietrze opadając bezpośrednio zanieczyszczają środowisko i zagrażają zwierzętom. W niektórych miastach (np. Plymouth w Wielki Brytanii, San Francisco w Stanach Zjednoczonych Ameryki) oraz stanach (np. Stan California w Ameryce, Nowa Południowa Walia w Australia) wypuszczanie balonów w powietrze jest zabronione prawem [30]
Balony mogą być wykonane z gumy, naturalnego lateksu, nylonu lub neoprenu, kauczuku syntetycznego bądź foli (mylaru) [31] i żaden z nich nie ulega szybkiej biodegradacji. Zapewnienia producentów, że balony wykonane z naturalnego lateksu rozpadają się tak szybko jak liście dębu jest celowym zabiegiem. Nie wszyscy wiedzą, że liście dębu są jednymi z najtrudniej rozkładających się liści, którym zajmuje to od minimum 1 roku [32] do 4 lat [30] więc i tyle czasu balony będą zalegać w środowisku. Dodatkowo podczas produkcji do lateksu dodawany jest szereg substancji chemicznych [33] przez co nie można nazwać go w 100% naturalnym. Obecnie jedyne balony, które mogą zastąpić tworzywa sztuczne to te z papieru lub materiału.
23. Słomki
Słomki do picia nie wydają się być problemem, lecz jeśli tylko w Ameryce dziennie zużywanych jest ich 500 milionów, co odpowiada 127 wypełnionym autobusom szkolnym [34], to zmienia skalę wyobraźni. Jeśli słomki są ci bardzo potrzebne, wybierz bambusowe, szklane, papierowe, pszenne, ze stali nierdzewnej, metalowe lub tytanowe [35]. Jest więc wiele zamienników znacznie przyjaźniejszych dla środowiska i większość wystarczających dłużej niż na jeden łyk.
24. Sprawdzaj etykiety na opakowaniach środków do pielęgnacji ciała
| Aktualną listę kosmetyków zawierających mikrogranulki znajdziesz tutaj: lista-kosmetykow |
Idąc do sklepu warto mieć przy sobie listę substancji pod których nazwami kryje się mikroplastik. Zwracaj szczególną uwagę na: żele pod prysznic, szampony, mydło w płynie, szminki i lakiery do paznokci. I niech nie zwiedzie cię marka albo cena produktu, niektóre z nich mogą zawierać nawet 90% mikrogranulek [36](rys.10)! Więcej informacji o mikrokulkach zwanych inaczej mikrogranulkami i zagrożeniach związanym z ich użytkowaniem, znajdziesz w poprzednich działach tego kursu.
Rys.10 Etykiety różnych środków do pielęgnacji ciała z zaznaczonymi na czerwono składnikami z tworzyw sztucznych (P.K)
25. Produkty naturalne są dobre dla ciała
Najlepsze są produkty pochodzenia naturalnego oraz wytworzone przez nas samych. Znając skład mamy kontrole nad tym z czym ma kontakt nasze ciało. Szampony, kremy, peelingi, maseczki do ciała - wszystko to możemy wyprodukować naturalnie w domowym zaciszu znając jednocześnie skład i nie martwiąc się o swoje zdrowie. Jeśli jednak nie masz na to czasu - udaj się do drogerii naturalnej. I jeszcze raz: pamiętaj o czytaniu etykiet!
26. Wybieraj środki do pielęgnacji ciała w opakowaniach przyjaznych środowisku
Producenci, aby zachęci do wyboru ich produktu, proponują wiele rozwiązań. Nie daj się oszukać kształtnym lub kolorowym opakowaniem! Pamiętaj, że im więcej osób będzie wybierać produkty w owinięte w papier, szkło lub drewno, tym więcej będzie się ich pojawiać na sklepowych półkach.
27. Twoja szczoteczka do zębów i szczotka do włosów nie musi być plastikowa
| Czy wiesz że… W wielu rejonach świata ludzie dbają o higienę jamy ustnej poprzez żucie patyczków drzew i krzewów posiadających drogocenne składniki i właściwości bakteriobójcze. Do najbardziej znanych roślin należy: - drzewo arakowe z którego otrzymywamy jest miswak, siwak lub pilu, -gumowe drzewo arabskie -drzewo neem występujące w Indiach - drzewo Streblus asper zwany też khoi lub serut występujący na półwyspie Indochińskim. [38] Oprócz patyczków do żucia wykorzystuje się też liście np. mango lub nasiona np. kminku [39] |
Są to prawdopodobnie dwa najczęściej używane przedmioty każdego poranka.
Kolorowe szczoteczki o różnych kształtach nie gwarantują zdrowych zębów, a stylowa szczota idealnej fryzury. Produkty te zbudowane są najczęściej z plastiku, nylonu i kauczuku [37], przez co praktycznie nie ulegają całkowitej biodegradacji, zalegając na wysypiskach śmieci lub trafiając do morza (rys.11). A jeśli co roku około 742 milionów szczoteczek trafia na wysypiska Europy, to taką ilością można by było otoczyć ziemię 37 razy!
Drewnianą szczotkę do włosów lub brody z naturalnym włosiem bądź też metalowymi lub drewnianymi igiełkami, możesz znaleźć w wielu drogeriach. Bambusową szczoteczkę do zębów z naturalnym włosiem można najczęściej znaleźć w sklepach internetowych oraz ekodrogeriach.
Rys.11 Szczoteczki znalezione na plaży (Greenpeace by Alex Hroffort/ Credit licence)
28. Papier higieniczny bez plastikowego opakowania
10 krotnie opakowane w plastik chusteczki, obłożone dodatkową folią nie powinny znaleźć twojego uznania. Znacznie lepszym rozwiązaniem są te z tekturowego pudełka, jednak należy zwrócić uwagę by nie posiadały "plastikowego okienka". Najbardziej ekonomiczne są chusteczki materiałowe, jeśli jednak potrzebujesz czegoś w większych ilościach, stanowczo wybierz drugą opcję. Jeśli masz wybór szukaj papieru toaletowego i ręczników papierowy pakowanych tylko w papier lub bez opakowania.
29. Ścierki, gąbki i pumeksy naturalne
| Jeśli chcesz dowiedzieć się więcej o gąbkach morskich zajrzyj na: thebestorganicskincare |
Syntetyczne gąbki i myjki do mycia ciała można zastąpić naturalnymi, celulozowymi lub z włókien lnu. Gąbki naturalne przez swoją porowatą teksturę szybciej i lepiej się oczyszczają, są też bardziej chłonne, milsze dla skóry i hipoalergiczne [40, 41]
Pumeks naturalny, który jest twardszy i odporniejszy na ścieranie, otrzymywany jest ze skały magmowej lub z gliny. Zmywaki kuchenne można zrobić samemu ze sznurka konopnego lub wełny, bądź nabyć myjkę biodegradowalną lub pochodzącą z recyklingu. Dostępne są również naturalne gąbki do zmywania. Zamiast ściereczek z tworzyw sztucznych jak np. mikrofibry, używaj bawełnianych, które są dostępne w różnych kolorach i kształtach, a po upraniu posłużą ci dłużej.
Rys.12 Gąbki do mycia z celulozy (1) /P.K oraz naturalne (2) /CC 0
30. Wszystkie drogi prowadzą do … Oceanu
Wybierając się w podróż przygotowuj swój posiłek, sztućce i kubek podróżny. Gdy zgłodniejesz wszystko będziesz mieć pod ręką, a kubek może się przydać w hotelu i środkach transportu, gdzie czasami proponują plastikowe odpowiedniki. Pamiętaj, również o tym, aby opuszczając miejsce postoju wyrzucać śmieci lub zabierać wszystkie ze sobą, jeśli nie ma na miejscu koszy. Nie zostawiaj śmieci ani w lesie, ani na plaży, ani w żadnym innym miejscu do tego nieprzeznaczonym.
Rys.13 Śmieci zebrane z 100mx50m plaży w Sobieszewie (Polska) podczas warsztatów CCB dotyczących morskich zanieczyszczeń (z ang. CCB workshop on marine litter monitoring).
31. Darmowe słuchawki?
W samolocie lub autobusie dalekobieżnym zdarza się otrzymać jednorazowe słuchawki w plastikowych opakowaniach. Zarówno ich wykonanie jak i dźwięk nie są najlepszej jakości. Zabieraj ze sobą swoje, dopasowane do uszu słuchawki, a te darmowe pozostaw nierozpakowane kolejnej osobie.
32. Powiedz nie mini-pojemnikom
Bądź ekonomiczny i nie kupuj mini pojemników jak: szampon, pasta do zębów, chusteczki nawilżające, balsamy do ciała. Jeśli naprawdę potrzebujesz takich w podróży, przygotuj małe zbiorniczki wcześniej i po prostu przelej do nich zawartość z większych butelek. Co więcej, rezygnując z mini kosmetyków przysłużysz się również środowisku.
33. Bądź ekologiczny w miejscu pracy
Warto wyposażyć biuro w przedmioty trwałe i wielokrotnego użytku, by ograniczyć dodatkowe wydatki i niepotrzebną generację śmieci. Używanie swojego kubka do napoi, a w przerwie na posiłek ,swoich sztućców i pojemników na jedzenie, wydaje się rozsądnym rozwiązaniem. Pomyśl też o ograniczeniu bądź likwidacji elementów z tworzyw polimerowych jak: koszulki, skoroszyty, podkładki, długopisy, teczki. Wszystkie te przedmioty możesz nabyć w wersji biodegradowalnej lub też z tworzyw naturalnych. Problemem mogą być tylko wkłady do długopisów, dlatego staraj się kupować metalowe lub w BIO-osłonce o długiej żywotności wkładu. Możesz, również pomyśleć o zakupie wiecznego pióra.
34. Zabawki dla dzieci i gadżety dla dorosłych
Według raportu Komisji Europejskiej z 2016 roku zabawki zajmują drugie miejsce wśród najbardziej niebezpiecznych, nieżywnościowych towarów konsumenckich w Europie, a 33% z wycofanych produktów zawierało niebezpieczne związki chemiczne [42].
Zabawki zrobione z takich tworzyw polimerowych jak: PCV, winyl, polichlorek winylu mogą zawierać m.in: dioksyny, ftalany i bisfenol-A (BPA) [43]. Dzieci są bardziej wrażliwe na działanie substancji szkodliwych, które mogą przeniknąć przez ich cienką skórę, dlatego kontakt z tworzywami sztucznymi powinien być ograniczony.
Wybieraj prezenty oraz opakowania, które zbudowane są z elementów pochodzenia naturalnego lub wykonane z surowców odnawialnych. Kupując odpowiednie zabawki zadbasz nie tylko o środowisko, ale również bezpieczeństwo i zdrowie najmłodszych.
Rys.14 Zabawki wyprodukowane z tworzyw sztucznych /CC 0
35. Dbaj o swoje zwierzęta
W sklepach zoologicznych możesz kupić pokarm na wagę. Możesz też nakładać go do własnych pojemników i przenosić w torbie wielokrotnego użytku. Nie karm swojego zwierzęcia z plastikowej miski, ponieważ zawiera ona (oprócz specjalnie oznaczonych) niebezpieczny dla zdrowia bisfenol A (BPA) oraz ftalany [44]. Na powierzchni takiej miski pojawiają się też mikroszparki, które od razu są wypełniane przez bakterie. Zastąp pojemnik ceramicznym z kamionki, ze stali nierdzewnej, a dla mniejszych zwierząt szklaną miseczką.36. Zabawki dla zwierząt
Tak jak plastikowe miski, zabawki dla zwierząt z tworzyw sztucznych mogą zawierać toksyczne związki. Są one szczególnie dla nich niebezpieczne przez wzgląd na ich gryzienie i możliwość połknięcia. Przedmioty do zabawy możesz zrobić wykorzystując niemal każdy element naturalny. Sznurek i pióra ptaków mogą posłużyć jako wędka dla kota, z namoczonego papieru można uformować piłkę do zabawy, a z kartonów zrobić tunele. Dla mniejszych zwierząt można wykorzystać rolki po papierze toaletowym, korek po winie i patyczki z drzew. Na pewno znajdziesz więcej niepotrzebnych przedmiotów w swoim domu.
37. Dbaj o swoją kanalizację!
|
Rysunkowy poradnik toalet znajdziesz na: mpwik |
W 2013 roku Miejskie Przedsiębiorstwo Wodociągów i Kanalizacji w Warszawie przeprowadziło kampanię społeczna informującą jakich przedmiotów nie należy wyrzucać do przewodu kanalizacyjnego [45]. Wymienione były między innymi: patyczki kosmetyczne, plastikowe korki i nakrętki, worki foliowe, nawilżane chusteczki oraz pieluchy. Wyrzucanie do kanalizacji tych przedmiotów zapycha kanalizację, zmniejsza skuteczność oczyszczania oraz stanowi zagrożenie dla wodociągowców. Odpady związane ze ściekami są zaliczane do jednego ze źródeł zanieczyszczenia morza [46]. Nie wyrzucaj odpadów do toalety, zwracaj też uwagę na dzieci. Oszczędzi ci to kłopotu przy niedrożności kanalizacji i zlikwiduje jedno z ważnych źródeł zanieczyszczeń morza.
38. Wspieraj
Działaj w wolontariacie, bierz udział w dyskusjach i działaniach mających na celu zatrzymanie plastikowych zanieczyszczeń. Oddawaj swój głos w sondażach i petycjach przeciwko anty środowiskowym działaniom! Możesz też wspierać finansowo lub w inny możliwy sposób organizacje walczące z zanieczyszczeniami. Twój głos i działania są bardzo ważne.
39. Rób zielone prezenty
|
Więcej informacji na temat upcyklingu znajdziesz na: upcyclethat.com |
Coraz większą popularność zyskują prezenty robione ręcznie, z materiałów naturalnych lub ponownie wykorzystanych metodą upcyklingu. Nie używaj i nie kupuj prezentów plastikowych, lecz wykorzystuj inne możliwości kupnych jak i robionych ręcznie metodą DIY (z ang. do it yourself czyli zrób to sam). Wiele oryginalnych pomysłów znajdziesz w internecie, telewizji i książkach. Dobrym pomysłem są bony upominkowe, prezenty z second-hand, upcykling, naturalne (np. kwiaty) i z tworzyw naturalnych, prezenty wykorzystujące energię odnawialną lub e-prezenty (do wykorzystania przez internet).
Pamiętaj o środowisku i nie kupuj przedmiotów z tworzyw sztucznych oraz wykonanych z zagrożonych gatunków roślin i zwierząt.
40. Twój sposób na życie bez plastiku!
Ten ostatni sposób pozostawiam tobie. Poszukaj możliwości, które znajdą zastosowanie w twoim życiu i pomogą tym samym zredukować zamieszczenie morza.
Rys.15 Zachód słońca nad Morzem Bałtyckim (P.K)
.
